29 ΜΑΪΟΥ 1453. Η Κωνσταντινούπολη ”πέφτει” στα χέρια των Οθωμανών. Η πολιορκία διήρκεσε από τις 6 Απριλίου έως τις 29 Μαΐου 1453. Όταν τελικά η Κωνσταντινούπολη αλώθηκε, η  Βυζαντινή Αυτοκρατορία έπαψε να υπάρχει.Ο τελευταίος Αυτοκράτορας του Βυζαντίου περνά στους μύθους και στα όνειρα των Ελλήνων, ως ο νέος Λεωνίδας του Ελληνισμού και 400 χρόνια σκότους σκεπάζουν τη χώρα.

Το Βυζάντιο ήταν εξασθενημένο και διαιρεμένο τους τελευταίους δύο αιώνες. H άλωση του 1453 δεν ήταν η πρώτη. Η Πρώτη Άλωση έγινε το 1204 από τους Σταυροφόρους.

Αργότερα, οι πολιτικές και θρησκευτικές έριδες, η αδυναμία βοήθειας από την Δύση, η άσχημη οικονομική κατάσταση και η φυγή ανθρώπινου δυναμικού, οδήγησαν στη σταδιακή εξασθένηση.

Το χρονικό

Οκτώβριος 1448..Πεθαίνει ο βυζαντινός αυτοκράτορας Ιωάννης Η΄Παλαιολόγος

6 Ιανουαρίου 1449…Στέφεται στο Μυστρά ο αδελφός του Κωνσταντίνος, δεσπότης του Μορέως και γίνεται δεκτός “παρά πάντων ασπασίως” στην Κωνσταντινούπολη.

Χειμώνας 1451…Πεθαίνει ο τούρκος σουλτάνος Μουράτ Β΄. Διάδοχος του ανακηρύσσεται στην Αδριανούπολη ο γιος του Μωάμεθ (Μεχεμέτ, Μεχμέτης των βυζαντινών πηγών).

Οι επαφές Βυζαντίου και Δύσης δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα. Ανανεώνεται η συνθήκη ειρήνης της Τουρκίας με τη Βενετία και τον Ιωάννη Ουνυάδη της Ουγγαρίας.

Μάρτιος – τέλη Αυγούστου 1452…Στο στενότερο σημείο του Βοσπόρου χτίζεται το φρούριο Ρούμελη Χισάρ (ελληνιστί κεφαλοκόπτης) το οποίο αποκαλύπτει τις κατακτητικές βλέψεις του Μωάμεθ. Η δίοδος ελέγχεται πλέον απόλυτα από τους Τούρκους.

Ιούνιος /Ιούλιος 1452…Λεηλασίες των Τούρκων στον ευρύτερο χώρο του νέου φρουρίου αναγκάζουν τον Κωνσταντίνο να κλείσει τις θύρες της Πόλης.

Φθινόπωρο 1452…Οι Οθωμανοί επιτίθενται στο Δεσποτάτο του Μορέως. “Τεχνίτης δοκιμώτατος” αναλαμβάνει να κατασκευάσει για λογαριασμό των Τούρκων τεράστιο κανόνι αποτελεσματικό για τα τείχη της Βασιλεύουσας “χωνείαν μεγάλην πέτραν φέρουσαν υπεμεγέθη”.

Νοέμβριος -Δεκέμβριος 1452…Ενεργοποιούνται στοιχειωδώς η Βενετία και η Γένοβα μετά από σειρά τουρκικών προκλήσεων απέναντι σε πολίτες τους.

Στις 12 Δεκεμβρίου ο Κωνσταντίνος κηρύσσει την ένωση των εκκλησιών σε κοινή λειτουργία. Οι Κωνσταντινουπολίτες ετοιμάζονται για πολιορκία επισκευάζοντας τα τείχη στη γη και στη θάλασσα. Οχυρώνουν τον Κεράτιο με τεράστια αλυσίδα. Συλλέγουν χρήματα και τροφές ενώ απευθύνουν εκκλήσεις προς τον Πάπα και τους Ιταλούς ηγεμόνες για βοήθεια.

Μέσα Δεκεμβρίου 1452…Αποφασίζεται να παραμείνουν στην Πόλη ενισχύοντας την άμυνα της όσα πλοία έχουν ελλιμενισθεί κατ΄εμπορίαν.Αρχές Ιανουαρίου 1453…Κινητοποιούνται οι δυνάμεις του Μωάμεθ στην Αδριανούπολη. Δοκιμάζεται το μεγάλο κανόνι.

26 Ιανουαρίου 1453…Φθάνουν στην Πόλη δύο γενουατικά πλοία με περίπου 700 μισθοφόρους υπό τις διαταγές του Giovanni Gioustiniani Longo.

Φεβρουάριος / Μάρτιος 1453…Μεταφέρεται το μεγάλο κανόνι από την Αδριανούπολη, η μπομπάρδα. Σέρνεται από 30 βοιδάμαξες και 500 άνδρες με μηχανικούς. “Τέρας τι φοβερόν και εξαίσιον με ήχο βολής ουρανόβροντον: είναι πράγμα φοβερώτερον ιδείν και ες ακοήν όλων άπιστον τε και δυσπαράδεκτον”.

Λέγεται ότι είχε μήκος 8 μέτρα, διάμετρο 75 εκ. και είχε δυνατότητα να εκτοξεύσει βλήμα 544 κιλών. Χρειαζόταν 3 ώρες για να ξαναγεμίσει. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στο απόσπασμα της Βυζαντινής ιστορίας του Δούκα.Αρχές Μαρτίου – 6 Απριλίου…Σταδιακή συγκέντρωση του στρατού και αποκλεισμός από ξηράς.

Μέσα – τέλη Μαρτίου…Οι Βυζαντινοί ενισχύουν τα τείχη. Η αντίθεση των ενωτικών και ανθενωτικών παραμένει αισθητή. Ο Μέγας Δούκας Λουκάς Νοταράς είπε: “κρειττότερον εστίν ειδέναι εν μεση τη πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν Λατινικήν”.

28 Μαΐου…Ο Μωάμεθ ανακοινώνει τη μεγάλη επίθεση. Υπόσχεται ανταμοιβές στους στρατιώτες ακολουθούν αλλεπάλληλοι κανονιοβολισμοί.

[1]

Ο αγώνας ήταν άνισος για τους Βυζαντινούς, που είχαν να αντιπαρατάξουν μόλις 7.000 άνδρες, οι 2000 από τους οποίους μισθοφόροι, κυρίως Ενετοί και Γενουάτες, ενώ στην Πόλη είχαν απομείνει περίπου 50.000 κάτοικοι με προβλήματα επισιτισμού. 

Η Βασιλεύουσα περιβαλλόταν από ξηράς με διπλό τείχος και τάφρο. Το τείχος αυτό, που επί 1000 χρόνια είχε βοηθήσει την Κωνσταντινούπολη να αποκρούσει νικηφόρα όλες τις επιθέσεις των εχθρών της, τώρα ήταν έρμαιο του πυροβολικού του σουλτάνου, που από τις 12 Απριλίου άρχισε καθημερινούς κανονιοβολισμούς.Οι Τούρκοι προσπάθησαν πολλές φορές να σπάσουν την αλυσίδα που έφραζε τον Κεράτιο κόλπο και προστάτευε την ανατολική πλευρά της Κωνσταντινούπολης. Στις 20 Απριλίου ένας στολίσκος με εφόδια υπό τον πλοίαρχο Φλαντανελλά κατορθώνει να διασπάσει τον τουρκικό κλοιό μετά από φοβερή ναυμαχία και να εισέλθει στον Κεράτιο, αναπτερώνοντας τις ελπίδες των πολιορκούμενων.

Ο Μωάμεθ κατάλαβε αμέσως ότι μόνο το πυροβολικό του δεν έφθανε για την εκπόρθηση της Πόλης, εφόσον παρέμεινε απρόσβλητος ο Κεράτιος.

Με τη βοήθεια ενός ιταλού μηχανικού κατασκεύασε δίολκο και τη νύχτα της 21ης προς την 22α Απριλίου, 70 περίπου πλοία σύρθηκαν από τον Βόσπορο προς τον Κεράτιο. Η κατάσταση για τους πολιορκούμενους έγινε πλέον απελπιστική, καθώς έπρεπε να αποσπάσουν δυνάμεις από τα τείχη για να προστατεύσουν την Πόλη από την πλευρά του Κεράτιου, όπου δεν υπήρχαν τείχη.Η τελική έφοδος των Οθωμανών έγινε το πρωί της 29ης Μαΐου 1453. Κατά χιλιάδες οι στρατιώτες του Μωάμεθ εφόρμησαν στη σχεδόν ανυπεράσπιστη πόλη και την κατέλαβαν μέσα σε λίγες ώρες. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, που νωρίτερα απέκρουσε με υπερηφάνεια τις προτάσεις συνθηκολόγησης του Μωάμεθ, έπεσε ηρωικά μαχόμενος.

Αφού έσφαξαν τους υπερασπιστές της Πόλης, οι Οθωμανοί Τούρκοι προέβησαν σε εκτεταμένες λεηλασίες και εξανδραποδισμούς. Το βράδυ, ο Μωάμεθ ο Πορθητής εισήλθε πανηγυρικά στην Αγία Σοφία και προσευχήθηκε στον Αλλάχ «αναβάς επί της Αγίας Τραπέζης», όπως αναφέρουν οι χρονικογράφοι της εποχής.[2]

Απάντηση Κωνσταντίνου Παλαιολόγου προς τον Μωάμεθ Β’ λίγο πριν από την πτώση της Βασιλεύουσας

(Ο Μεχεμέτ), αφού ετοίμασε τα πάντα όπως καλύτερα νόμιζε, έστειλε μήνυμα λέγοντας στο βασιλιά: ”Μάθε ότι έχουν τελειώσει οι πολεμικές προετοιμασίες. Ήρθε πια η ώρα να κάνουμε πράξη αυτό που θέλουμε εδώ και πολύ καιρό. Την έκβασή του την αφήνουμε στο Θεό.

Τι λες; Θέλεις να εγκαταλείψεις την Πόλη και να φύγεις, όπου θέλεις, μαζί με τους άρχοντές σου και τα υπάρχοντά τους, αφήνοντας αζήμιο το λαό και από μένα και από σένα; Ή θέλεις να αντισταθείς και να χάσεις τη ζωή σου και τα υπάρχοντά σου και συ και οι μετά σου, κι ο λαός αφού αιχμαλωτιστεί από τους Τούρκους, να διασκορπιστεί σ’ όλη τη γη;”

Κι ο βασιλιάς με τη σύγκλητο αποκρίθηκε: ”Αν θέλεις να ζήσεις μαζί μας ειρηνικά, όπως και οι πρόγονοί σου, ας έχεις την ευλογία του Θεού.Γιατί εκείνοι θεωρούσαν τους γονείς μου ως πατέρες τους και τους τιμούσαν ανάλογα, κι αυτή την πόλη τη θεωρούσαν ως πατρίδα τους. Σε καιρό ανάγκης όλοι τους έτρεχαν μέσα να σωθούν και κανένας αντίπαλός της δεν έζησε πολλά χρόνια. Κράτα τα κάστρα και τη γη που μας άρπαξες άδικα, όρισε και ετήσιους φόρους ανάλογα με τη δύναμή μας κα φύγε ειρηνικά.

Σκέφτηκες ότι ενώ νομίζεις πως θα κερδίσεις μπορεί να βρεθείς χαμένος; Το να σου παραδώσω την Πόλη ούτε δικό μου δικαίωμα είναι ούτε κανενός άλλου από τους κατοίκους της· γιατί όλοι με μια ψυχή προτιμούμε να πεθάνουμε με τη θέλησή μας και δε λυπόμαστε για τη ζωή μας”.Το ιστορικό γεγονός της Αλώσεως της Πόλης φέρει τα δικά του διαχρονικά μηνύματα και σήμερα. Οι ηρωικώς πεσόντες αξίζουν ες αεί το θαυμασμό μας, όπως επίσης οφείλουμε να μνημονεύουμε και τα περήφανα λόγια που απάντησε ο άκαμπτος και ευγενής μορφής, αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος στον Μωάμεθ.

Βεβαίως, ουδεμία σύγκριση με τους σημερινούς πολιτικούς, διότι οι τωρινοί ”ηγέτες΄΄ έχουν ανοίξει τις Κερκόπορτες της χώρας αμαχητί.Παρά την πολιορκία και την επικράτηση των Οθωμανών, το αίμα και οι θυσίες που έρραναν τα χώματα της γης μας, δώρισαν την ελπίδα στους υπόδουλους Έλληνες μετά από 400 χρόνια να ξεσηκωθούν.

Σήμερα με αφορμή την πτώση της Πόλης οφείλουμε να τιμήσουμε τους ηρωϊκούς πεσόντες της αλώσεως, όλους αυτούς που ”ώρισαν στη ζωή των να φυλάγουν Θερμοπύλες, ποτέ από το χρέος μη κινούντες”.

”Σώπασε κυρα-Δέσποινα και μη πολύ δακρύζεις

Πάλι με χρόνους με καιρούς, πάλι δικά μας είναι”.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το αφιέρωμα:[1] thehistoryofgreece

[2] sansimera.gr